Twórczość
Jako poeta Kajetan Koźmian zadebiutował bajką "Sosna i małe drzewka", którą napisał w 1800r.
W poetyckiej twórczości K. Koźmiana wyróżniają się przede wszystkim:
„Pamiętniki" - to barwna fotografia obyczajowości ziemiaństwa zamieszkującego okolice Bychawy, obfitująca w ciekawe anegdoty, opisy i opowiadania o życiu sąsiadów Koźmiana. Zawierają mnóstwo uchwyconych na gorąco rysów obyczajowych ówczesnego społeczeństwa, w interesujący sposób ukazują mężów stanu z czasów Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. „Pamiętniki" to kopalnia wiedzy o życiu lubelskiej szlachty, o zagadnieniach obyczajowych, politycznych, kulturalnych, o dokonujących się przemianach i przeobrażeniach Lubelszczyzny i kraju.
ODY:- „Oda na wojnę w roku 1800 ukończoną";
- „Oda na zawarty pokój 1809";
- „Oda na pożar Moskwy";
- „Oda na upadek Dumnego";
- „Oda na zawieszenie orłów francuskich w Lublinie";
- „Oda żałobna na grobie Ludwika Osińskiego"
POEMATY:
- „Ziemiaństwo polskie";
- „Stefan Czarniecki"
MOWY:
- „Mowa Kantona Cenzora";
- „Mowa na pogrzebie Marcina Badeniego";
- „Mowa przy żałobnym zgonie Stanisława Mokronowskiego";
BIOGRAFIE:
- „O życiu Tadeusza Kościuszki";
- „Kilka słów o Joachimie Lelewelu";
- „Żywot Staszica";
- „Pochwała Jana Henryka Dąbrowskiego".
RÓŻNE WIERSZE I PISMA.
W roku 1854 Kajetan Koźmian napisał pieśń nabożną dla dzieci ze szkoły elementarnej w Bychawce
(był to pierwszy hymn szkoły),Wszechmogący Stwórco Świata!
Nucim Ci błagalne pienie:
Przyjm w opiekę młode lata,
spuść na nas światła promienie.
Wlej chęć pracy, miłość cnoty,
wlej pokorę, wstręt do winy;
Byśmy żyli wśród prostoty,
Jak swej wiary prawe syny.
Od złej myśli w nędzy, w biedzie,
niech Twa ręka nas ochrania;
Gdy ubóstwo do Cię wiedzie,
Daj je znosić bez szemrania.
Z dobroczynnych rąk szczodroty
Dobroczyńcom racz nagrodzić,
Co nas wywodzą z ciemnoty,
Co w twych drogach uczą chodzić.
Spraw, abyśmy w Twym zakonie
rosnąć, godnymi się stali.
Chwalić Cię wiecznie po zgonie,
jak Cię chór aniołów chwali.